Turf

Vroeger in mijn tijd was er nog geen benzine of steenkool. Om ovens, machines en andere energie behoevende apparaten aan de gang te krijgen hadden ze brandstof nodig. Vroeger was dit Turf.
Turf is gedroogd veen dat als brandstof gebruikt kan worden.

Turf werd weggehaald van het land, om precies te zijn was het veen.
Veen is een laag van afgestorven planten dat lange tijd blijft liggen, het wordt bij elkaar gedrukt. Als het na lange tijd opgegraven wordt en gedroogd wordt kan het als brandstof gebruikt worden.

Al in 1500 werd turf gebruikt in Nederland, er wordt gezegd dat turf er voor heeft gezorgd dat Nederland een gouden eeuw heeft gehad.
In 1900 werd er ook nog turf gestoken in Nederland, dat is niet eens zo lang geleden.

Bij mij in de buurt werd er ook turf gestoken, dit was dan in de Peel, een gebied tussen Brabant en Limburg.
Turfsteken kon niet het hele jaar door. Het seizoen duurde ongeveer 12 weken. Het turfsteken begon wanneer de vorst uit de grond was, eind Juli stopte ze, want het turf moest ook nog drogen, dit moest voor de winter gebeuren anders bleef het te nat.

Belangrijke begrippen:

Vervening
Het verwijderen van een veenbodemlaag
Het kan op twee verschillende manieren, Droog of nat.
Droog: een gebied werd watervrij gemaakt door het aanleggen van sloten en kanalen,  zo kon het turf weggestoken worden.

Nat: dit werd ook wel slagturven genoemd. Het veen werd opgebaggerd uit twee tot drie meter diepe trekgaten, dit turf werd op het land gelegd om te drogen.

Veenplassen
De gaten die overbleven na het turfsteken. Het lijkt op kleine meertjes.

Delven
Een ander woord voor turfsteken.

Wist je dat:
·         Groningen eeuwenlang veel zeggenschap over het delven, vervoeren en verhandelen van turf had?
·         Turfsteken vroeger door Mannen, vrouwen en kinderen gedaan werd?
·         Turfsteken nog steeds gebeurd op een eiland van Schotland?

Gebieden

Noordwest en west Nederland
In het westen (Amsterdam en omstreken) was er vroeger grote behoefte aan turf, voornamelijk omdat de steden steeds groter werden.
In de omgeving werd er veel turf gestoken om deze behoefte te vervullen.
Het turfsteken gebeurde onder het waterniveau (natvervening). Hierdoor ontstonden er grote plassen. Paar van deze plassen zijn er nu nog steeds. Zo zijn er nog de Nieuwkoopse plassen, Vinkeveense plassen en het Haarlemmermeer.

Zuidwest Nederland
In zeeland werd ook turf gestoken, maar de grootste provincie in het zuiden was Brabant, zij waren de eerste in Nederland die grootschalig bedrijfsmatig turfstaken.
In brabant was het groot omdat in de omgeving veel turf nodig was.

Noordoost Nederland
In dit gebied lag het Bourtangermoeras, vanaf 1600 werd er vanuit de stad Groningen veel gehandeld met turf. Het veengebied van het Bourtangermoeras werd stukje voor stukje ontdaan van de veenlaag. Het turf werd naar heel Nederland vervoerd.

Zuidoost Nederland
In het zuidoost Nederland lag het belangrijkste veengebied in de Peel, dit was op de grens van Brabant en Limburg. Het was een groot gebied waar veel turf voor de omgeving en industrie werd gestoken.
Het turfsteken ging door tot 1984! Het werd niet al die tijd voor brandstof gebruikt maar voor bijvoorbeeld potgrond (voor bloemen en planten).

Bron:
Sinnige, A., Kratsborn, W. (2005). Onvoorspelbaar verleden. Assen: Koninklijke van Gorcum B.V.
www.wikipedia.nl